Gümrük Mevzuatı

Gümrük Mevzuatı dört temel unsur üzerinde vücut bulur.
1. Tarife
2. Menşe
3. Kıymet
4. Gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanım

Gümrük Vergisi Hesaplama Ölçütü
Gümrük vergisi hesaplanırken üç temel ölçüt dikkate alınır.
1. Eşyanın tanımı (tarife pozisyonu) – uygulanacak vergi oranı, eşyanın cins ve niteliğine göre farklık göstereceğinden eşyanın tanımlanabilmesi gerekir.
2. Eşyanın menşei – uygulanacak vergi oranının menşe ülkeye göre farklılık göstermesi nedeniyle dikkate alınmalıdır.
3. Eşyanın kıymeti – vergi oranının uygulanacağı matrahın tespiti açısından önemlidir.

Tarife
 Uluslararası eşya sınıflandırma sistemidir
 21 bölüm, 99 fasıldan oluşur.
 99 fasıldan 77 ve 98 nci fasıllar AS Nomanklatüründe ileride kullanılmak üzere saklı tutulmuştur
 Hammaddeden mamule doğru sıralanır.
 İlk altı rakamı tüm üye ülkelerde kullanılır.
 Anlaşmazlıkları Dünya Gümrük Örgütü sonuçlandırır.
 Tüm dış ticaret düzenlemelerinde kullanılır.

Kıymet
 Eşyanın gümrük vergisine esas kıymeti; maliyet, taşıma masraf (navlun) ve sigortadan oluşur. (CIF)
 Kıymet ALTI kıymet belirleme yönteminin sırasıyla uygulanmasıyla tespit edilir.
 Bir önceki yöntem bitmeden bir sonraki yönteme geçilmez.
 Döviz beyannamenin tescil tarihindeki kurdan Türk Lirasına çevrilir.

Eşyanın Menşei
Eşyanın menşei, eşyanın ekonomik kimliği, diğer bir deyişle ekonomik milliyetidir.
Eşyanın Menşeinin Bilinmesinin Önemi
Menşe kuralları, eşyanın hangi ülke kökenli olduğunun belirlenmesini sağlayan spesifik kurallar bütünüdür .
 Eşyanın Menşei;
 Gümrük vergilerinin hesaplanmasında,
 Dış ticaretin kontrolü amacıyla kullanılan kota, anti-damping ve bunun gibi araçların uygulanmasının izlenmesinde,
 Dış ticaret istatistiklerinin derlenmesinde,
Önemli bir rol oynar.

Eşyanın Gümrükçe Onaylanmış Bir İşlem veya Kullanıma Tabi Tutulması
4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nda “Eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması” deyiminin eşyanın;
a) Bir gümrük rejimine tabi tutulmasını,
b) Bir serbest bölgeye girmesini,
c) Türkiye Gümrük Bölgesi dışına yeniden ihracını,
d) İmhasını,
e) Gümrüğe terk edilmesini
İfade ettiği belirtilmektedir. Söz konusu Kanunun aynı maddesinde ise Gümrük Rejimleri, sekiz başlık altında toplanmıştır. Bunlar;
1. Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi
2. Transit Rejimi
3. Gümrük Antrepo Rejimi
4. Dahilde İşleme Rejimi
5. Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi
6. Geçici İthalat Rejimi
7. Hariçte İşleme Rejimi
8. İhracat Rejimi
Bu rejimlerden;
 Antrepo,
 Dahilde işleme,
 Gümrük kontrolü altında işleme,
 Geçici ithalat,
 Hariçte işleme;
Rejimlerinin, “Ekonomik Etkili Gümrük Rejimleri” olduğu aynı Kanunun 79 ncu Maddesinde hüküm altına alınmıştır.

Serbest Bölgeler
 Serbest bölgeler; Türkiye Gümrük Bölgesinin parçaları olmakla beraber;
 Serbest dolaşımda olmayan eşyanın herhangi bir gümrük rejimine tabi tutulmaksızın ve serbest dolaşıma sokulmaksızın, gümrük mevzuatında öngörülen haller dışında kullanılmamak ya da tüketilmemek kaydıyla konulduğu, ithalat vergileri ile ticaret politikası önlemlerinin uygulanması bakımından, Türkiye Gümrük Bölgesi dışında olduğu kabul edilen;
 Serbest dolaşımdaki eşyanın, bir serbest bölgeye konulması nedeniyle normal olarak eşyanın ihracına bağlı olanaklardan yararlandığı yerler. (GK.m.152)
Olarak tanımlanmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi
4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun 2. Maddesinde; Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinin, Türkiye Cumhuriyeti topraklarını kapsadığı, Türkiye kara suları, iç suları ve hava sahasının gümrük bölgesine dahil olduğu, Kanunda geçen Türkiye Gümrük Bölgesi ve Gümrük Bölgesi kavramlarının Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesini ifade ettiği hüküm altına alınmıştır.

Transit Rejimi
 İthalat vergileri ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmayan serbest dolaşıma girmemiş,
 İhracatla ilgili gümrük işlemleri tamamlanmış,
Eşyanın, gümrük gözetimi altında Türkiye Gümrük Bölgesi içindeki bir noktadan diğerine taşınmasına ilişkin uygulama ve düzenlemeleri içeren rejimdir. (GK.m.84)

Antrepo Rejimi
 İthalat vergilerine ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmamış ve serbest dolaşıma girmemiş eşya ile
 Gümrük antreposuna alınması halinde ihracata ilişkin önlemlerden yararlanabilecek serbest dolaşımda bulunan eşyanın,
Bir gümrük antreposuna konulmasına ilişkin hükümlerin belirlendiği rejimdir.. (GK.m. 93)

Dahilde İşleme Rejimi;
 İhracatı artırmak ve ihraç ürünlerini çeşitlendirmek,
 İhraç ürünlerine uluslararası piyasalarda rekabet gücü kazandırmak,
 Amaçlarıyla
 Üreticinin üreteceği ihraç ürünlerinin üretiminde kullanmak üzere yurt dışından ithal edeceği,
 Hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul, ara malı ve ambalaj malzemelerinin
 Gümrük vergileri ödemeden ve Ticaret Politikası Önlemlerine tabi tutulmadan ithaline olanak sağlayan
Ekonomik etkili bir gümrük rejimidir. (GK.m.108)

Gümrük kontrolü altında işleme rejimi
Gümrük kontrolü altında işleme rejimi, serbest dolaşıma girmemiş eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesinde, ithalat vergilerine veya ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, niteliğini veya durumunu değiştiren işlemlere tabi tutulmaları ve bu işlemlerden elde edilen ürünlerin gümrük vergileri üzerinden serbest dolaşıma girmelerine ilişkin hükümlerin uygulandığı rejimdir. (GK.m.123)

Geçici ithalat rejimi
Geçici ithalat rejimi, serbest dolaşıma girmemiş eşyanın ithalat vergilerinden tamamen ya da kısmen muaf olarak ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, Türkiye Gümrük Bölgesi içinde kullanılması ve bu kullanım sırasındaki olağan yıpranma dışında, herhangi bir değişikliğe uğramaksızın yeniden ihracına olanak sağlayan hükümlerin uygulandığı rejimdir. (GK.m.128)

Hariçte işleme rejimi
Serbest dolaşımdaki eşya ile Gümrük Kanunu’nda belirtilen özel durumlarda serbest dolaşımda olmayan bazı eşyanın, hariçte işleme faaliyetlerine tabi tutulmak üzere Türkiye Gümrük Bölgesinden geçici olarak ihracı ve bu faaliyetler sonucunda elde edilen ürünlerin ithal vergilerinden tam veya kısmi muafiyet suretiyle yeniden serbest dolaşıma girişine ilişkin hükümlerin uygulandığı rejimdir. (GK.m.135)

Kambiyo mevzuatı
Kambiyo, para ya da para yerine geçen belgelerin değiştirilmesi işlemidir. Para alım ve satımı ile ilgili işlemleri kapsar.
Kambiyo mevzuatı ise ithal veya ihraç edilen mal ve hizmet bedellerinin nasıl veya hangi şekilde tahsil edileceğini ve ödeneceğini düzenleyen mevzuattır.
Bu mevzuatın temelini Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 1567 Sayılı Kanun (25.3.1930/1433 RG) ve
Bu Kanunun uygulamasına ilişkin usul ve esasların belirlendiği Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar (89/14391- 11.8.1989/20249 RG)
Oluşturur.

Gümrük İşlemlerin basitleştirilmesi ve kolaylaştırılmasına ilişkin düzenlemeler.
Onaylanmış Kişi Statüsü
 Gümrük Yönetmeliğinin “Onaylanmış kişi statüsü için gereken genel koşullar” başlıklı 23 ve “Onaylanmış kişi statüsü için gereken özel koşullar” başlıklı 24’üncü maddelerinde belirlenmiş koşulları sağlayan,
 Gümrük mevzuatına göre Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik ve en az iki yıldır fiilen faaliyette bulunan
Gerçek ve tüzel kişilere, gümrük mevzuatı kapsamında belirlenen basitleştirilmiş usulleri uygulama ve yetkilerden yararlanmak üzere onaylanmış kişi statüsü tanınır.

Onaylanmış Kişi statüsünün sağlayacağı yararlar
 Eksik beyan usulü,
 Kısmi teminat uygulaması,
 “1000” rejim kodlu ihracat beyannamelerinin yapılacak risk analizi sonuçlarına göre mavi hatta işlem görmesi,
 Talep edilmesi halinde statü belgesi kapsamında götürü teminat yetkisi,
 Yönetmelikte belirtilen ihracat performansını gösterenlerin talep edilmesi halinde, statü belgelerinin geçerlilik süresi içinde, onaylanmış ihracatçı yetkisi,
Ayrıca Gümrük Yönetmeliğinde belirtilen şartları sağlayanlara talep etmeleri halinde bu kolaylaştırmalara ilave olarak;
 İthalat ve ihracat eşyası için daha az muayene,
 “1000” dışında kalan rejim kodlu ihracat beyannamelerinde, yapılacak risk analizi sonuçlarına göre mavi hatta işlem,
Yapma yetkisi tanınır.

Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü
Amaç
Dünya Ticaret Örgütünün hedefine uygun olarak, uluslararası ticarette güvenli arz ve tedarik zinciri oluşturulması ve eşyanın varış ülkesine mümkün olduğunca;
 Hızlı
 Güvenli,
 Spesifik engellere uğramadan
Ulaşmasını temin etmek ve kolaylaştırmalardan ülke ticaret insanının yararlanmasını sağlamak.
Ülkemizde 2013 yılında uygulanmaya başlanan Yetkilendirilmiş Yükümlü statüsüne sahip şirket, Ticaret Bakanlığı kayıtlarına göre 513 sayısına ulaşmıştır. Başta ABD ve AB ülkeleri olmak üzere 55 ülkede uygulanmaktadır.
Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsünü uygulayan her ülkenin birbirini karşılıklı tanıma süreci tamamlandığında; bir ülkede güvenilir bulunduğu için Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü verilen kişi diğer ülkelerde de aynı güvenilirliğe haiz statüye sahip olarak, kolaylaştırılmış gümrük işlemleri yapma hakkını kazanmış olacaktır.

YYS Statüsü İçin Üç Temel Şart
1. Güvenilir olmak,
2. Ticari kayıtların incelenebilir olması,
3. Kabul edilebilir mali yeterliğe sahip olmak

YYS Statüsü için üç temel şartı karşılayan kişilere talep etmeleri halinde;
1. Basitleştirilmiş Uygulamalardan,
2. Beyanın Kontrolüne İlişkin Kolaylaştırmalardan,
3. Emniyet ve Güvenlik Kontrollerine İlişkin Kolaylaştırmalardan
Yararlanma hak ve yetkisi verilir.

Yetkilendirilmiş yükümlü statüsünün sağlayacağı avantajlar
 Uluslararası ticaret arenasında ayrıcalıklı bir statü,
 Öncelikli, hızlı ve ayrıcalıklı hizmet,
 Zaman ve maliyetten tasarruf,
 Rekabet gücünün artmasını sağlayacak ortam,
 Öngörülebilir ve ölçülebilir bir dış ticaret sürecinden yararlanma